कै. श्री. हरिवंशराय 'बच्चन' ह्यांच्या मधुशाला ह्या रुबाईसंग्रहातील काही रुबायांचा भावानुवाद करण्याचा हा प्रयत्न आहे.
३१.
तारक मणियों से सज्जित नभ बन जाए मधु का प्याला,
सीधा करके भर दी जाए उसमें सागरजल हाला,
मत्त समीरण साकी बनकर अधरों पर छलका जाए,
फैले हों जो सागर तट से विश्व बने यह मधुशाला।।३१।
मणी तारकांचे ल्यालेले नभ होवो मधुचा प्याला
सरळ करुनिया भरा त्यात सिंधूच्या पाण्याची हाला
धुंद वात होउनिया साकी सांडो तिजला अधरांवर
बिलगलेत जे सिंधुतिरासम; विश्व बनो ही मधुशाला
सीधा करके भर दी जाए उसमें सागरजल हाला,
मत्त समीरण साकी बनकर अधरों पर छलका जाए,
फैले हों जो सागर तट से विश्व बने यह मधुशाला।।३१।
मणी तारकांचे ल्यालेले नभ होवो मधुचा प्याला
सरळ करुनिया भरा त्यात सिंधूच्या पाण्याची हाला
धुंद वात होउनिया साकी सांडो तिजला अधरांवर
बिलगलेत जे सिंधुतिरासम; विश्व बनो ही मधुशाला
३२.
अधरों पर हो कोई भी रस जिहवा पर लगती हाला,
भाजन हो कोई हाथों में लगता रक्खा है प्याला,
हर सूरत साकी की सूरत में परिवर्तित हो जाती,
आँखों के आगे हो कुछ भी, आँखों में है मधुशाला।।३२।
असो कोणताही रस अधरी, हवि जिभेवरती हाला
असो कोणतेही भांडे पण वाटे करि आहे प्याला
दिसू लागती सर्व चेहरे साकीच्या चेहऱ्यासम अन्
असो पुढे डोळ्यांच्या काही, आहे नयनी मधुशाला
भाजन हो कोई हाथों में लगता रक्खा है प्याला,
हर सूरत साकी की सूरत में परिवर्तित हो जाती,
आँखों के आगे हो कुछ भी, आँखों में है मधुशाला।।३२।
असो कोणताही रस अधरी, हवि जिभेवरती हाला
असो कोणतेही भांडे पण वाटे करि आहे प्याला
दिसू लागती सर्व चेहरे साकीच्या चेहऱ्यासम अन्
असो पुढे डोळ्यांच्या काही, आहे नयनी मधुशाला
३३.
पौधे आज बने हैं साकी ले ले फूलों का प्याला,
भरी हुई है जिसके अंदर पिरमल-मधु-सुरिभत हाला,
माँग माँगकर भ्रमरों के दल रस की मदिरा पीते हैं,
झूम झपक मद-झंपित होते, उपवन क्या है मधुशाला!।३३।
झाडे साकी आज जाहली सुमनांचा घेउन प्याला
अंतरात ज्यांच्या भरलेली मधा-सुगंधाची हाला
मागमागुनी भ्रमरदले प्राशन करिती रस मदिरेचे
धुंद होउनी झिंगु लागती; बाग नव्हे ही मधुशाला
भरी हुई है जिसके अंदर पिरमल-मधु-सुरिभत हाला,
माँग माँगकर भ्रमरों के दल रस की मदिरा पीते हैं,
झूम झपक मद-झंपित होते, उपवन क्या है मधुशाला!।३३।
झाडे साकी आज जाहली सुमनांचा घेउन प्याला
अंतरात ज्यांच्या भरलेली मधा-सुगंधाची हाला
मागमागुनी भ्रमरदले प्राशन करिती रस मदिरेचे
धुंद होउनी झिंगु लागती; बाग नव्हे ही मधुशाला
३४.
प्रति रसाल तरू साकी सा है, प्रति मंजरिका है प्याला,
छलक रही है जिसके बाहर मादक सौरभ की हाला,
छक जिसको मतवाली कोयल कूक रही डाली डाली
हर मधुऋतु में अमराई में जग उठती है मधुशाला।।३४।
रसाळ तरु प्रत्येक साकी-सा, हर मंजिरी आहे प्याला
जिच्यातुनी बाहेर ठिबकते सौरभाचि मादक हाला
टिपुन जिला होऊन धुंद कोकिळ कूजन करि फांद्यांवर
मधुर ऋतु येताच जागते आमराईतुन मधुशाला
छलक रही है जिसके बाहर मादक सौरभ की हाला,
छक जिसको मतवाली कोयल कूक रही डाली डाली
हर मधुऋतु में अमराई में जग उठती है मधुशाला।।३४।
रसाळ तरु प्रत्येक साकी-सा, हर मंजिरी आहे प्याला
जिच्यातुनी बाहेर ठिबकते सौरभाचि मादक हाला
टिपुन जिला होऊन धुंद कोकिळ कूजन करि फांद्यांवर
मधुर ऋतु येताच जागते आमराईतुन मधुशाला
३५.
मंद झकोरों के प्यालों में मधुऋतु सौरभ की हाला
भर भरकर है अनिल पिलाता बनकर मधु-मद-मतवाला,
हरे हरे नव पल्लव, तरूगण, नूतन डालें, वल्लरियाँ,
छक छक, झुक झुक झूम रही हैं, मधुबन में है मधुशाला।।३५।
मंद झुळुकिच्या प्याल्यामध्ये मधुऋतु सौरभ ही हाला
अनिल पाजतो इतरां भरुनी, धुंद स्वत: ही तो झाला
नविन पल्लवी हिरवी, तरुगण, नूतन वल्लरि अन् वेली
सर्व डोलती मत्त होऊनि, मधुवनि आहे मधुशाला
तारक-मणि-मंडित चादर दे मोल धरा लेती हाला,
अगणित कर-किरणों से जिसको पी, खग पागल हो गाते,
प्रति प्रभात में पूर्ण प्रकृति में मुखिरत होती मधुशाला।।३६।
पहाटेस होते जेव्हा साकी अरुणा ऊषा-बाला
तारे-मंडित चादर देउन मोल, धरा घेते हाला
सहस्ररश्मीच्या किरणांना पिऊन खग जेव्हा गाती
प्रभातीत त्या, निसर्गात त्या प्रतीत होते मधुशाला
भर भरकर है अनिल पिलाता बनकर मधु-मद-मतवाला,
हरे हरे नव पल्लव, तरूगण, नूतन डालें, वल्लरियाँ,
छक छक, झुक झुक झूम रही हैं, मधुबन में है मधुशाला।।३५।
मंद झुळुकिच्या प्याल्यामध्ये मधुऋतु सौरभ ही हाला
अनिल पाजतो इतरां भरुनी, धुंद स्वत: ही तो झाला
नविन पल्लवी हिरवी, तरुगण, नूतन वल्लरि अन् वेली
सर्व डोलती मत्त होऊनि, मधुवनि आहे मधुशाला
३६.
साकी बन आती है प्रातः जब अरुणा ऊषा बाला,तारक-मणि-मंडित चादर दे मोल धरा लेती हाला,
अगणित कर-किरणों से जिसको पी, खग पागल हो गाते,
प्रति प्रभात में पूर्ण प्रकृति में मुखिरत होती मधुशाला।।३६।
पहाटेस होते जेव्हा साकी अरुणा ऊषा-बाला
तारे-मंडित चादर देउन मोल, धरा घेते हाला
सहस्ररश्मीच्या किरणांना पिऊन खग जेव्हा गाती
प्रभातीत त्या, निसर्गात त्या प्रतीत होते मधुशाला
३७.
उतर नशा जब उसका जाता, आती है संध्या बाला,
बड़ी पुरानी, बड़ी नशीली नित्य ढला जाती हाला,
जीवन के संताप शोक सब इसको पीकर मिट जाते
सुरा-सुप्त होते मद-लोभी जागृत रहती मधुशाला।।३७।
तिची नशा जेव्हा उतरे, येते तेव्हा संध्या-बाला
खूप पुरातन आणिक मादक, नित्य तीत मिसळे हाला
हिला प्राशुनी मिटती सारे राग, शोक आयुष्याचे
नशेत निजती मद्यप्रेमी अन् जागत असते मधुशाला
बड़ी पुरानी, बड़ी नशीली नित्य ढला जाती हाला,
जीवन के संताप शोक सब इसको पीकर मिट जाते
सुरा-सुप्त होते मद-लोभी जागृत रहती मधुशाला।।३७।
तिची नशा जेव्हा उतरे, येते तेव्हा संध्या-बाला
खूप पुरातन आणिक मादक, नित्य तीत मिसळे हाला
हिला प्राशुनी मिटती सारे राग, शोक आयुष्याचे
नशेत निजती मद्यप्रेमी अन् जागत असते मधुशाला
३८.
अंधकार है मधुविक्रेता, सुन्दर साकी शशिबाला
किरण किरण में जो छलकाती जाम जुम्हाई का हाला,
पीकर जिसको चेतनता खो लेने लगते हैं झपकी
तारकदल से पीनेवाले, रात नहीं है, मधुशाला।।३८।
मधुविक्रेता तम आहे अन् सुंदर साकी शशीबाला
किरणा-किरणातुनि देई जी उच्च प्रतीचा मधुप्याला
सुटू चेतनेचा कर लागे, घेऊ लागती डुलक्या ते
ताऱ्यांसम सारे पीणारे; रात नसे ही, मधुशाला
किरण किरण में जो छलकाती जाम जुम्हाई का हाला,
पीकर जिसको चेतनता खो लेने लगते हैं झपकी
तारकदल से पीनेवाले, रात नहीं है, मधुशाला।।३८।
मधुविक्रेता तम आहे अन् सुंदर साकी शशीबाला
किरणा-किरणातुनि देई जी उच्च प्रतीचा मधुप्याला
सुटू चेतनेचा कर लागे, घेऊ लागती डुलक्या ते
ताऱ्यांसम सारे पीणारे; रात नसे ही, मधुशाला
३९.
किसी ओर मैं आँखें फेरूँ, दिखलाई देती हाला
किसी ओर मैं आँखें फेरूँ, दिखलाई देता प्याला,
किसी ओर मैं देखूं, मुझको दिखलाई देता साकी
किसी ओर देखूं, दिखलाई पड़ती मुझको मधुशाला।।३९।
जिथे जिथे मी पाहू, मजला तिथे तिथे दिसते हाला
जिथे जिथे मी पाहू, मजला तिथे तिथे दिसतो प्याला
दिशेस ज्या ज्या बघतो मी, मज तिथे तिथे दिसते साकी
जिथे जिथे मी पाहू, मजला दिसू लागते मधुशाला
किसी ओर मैं आँखें फेरूँ, दिखलाई देता प्याला,
किसी ओर मैं देखूं, मुझको दिखलाई देता साकी
किसी ओर देखूं, दिखलाई पड़ती मुझको मधुशाला।।३९।
जिथे जिथे मी पाहू, मजला तिथे तिथे दिसते हाला
जिथे जिथे मी पाहू, मजला तिथे तिथे दिसतो प्याला
दिशेस ज्या ज्या बघतो मी, मज तिथे तिथे दिसते साकी
जिथे जिथे मी पाहू, मजला दिसू लागते मधुशाला
४०.
साकी बन मुरली आई साथ लिए कर में प्याला,
जिनमें वह छलकाती लाई अधर-सुधा-रस की हाला,
योगिराज कर संगत उसकी नटवर नागर कहलाए,
देखो कैसों-कैसों को है नाच नचाती मधुशाला।।४०।
साकी होउन मुरली आली, हाती घेउनिया प्याला
ज्यात भरुनिया घेउन आली अधरसुधेची ती हाला
जिच्या संगतीने योगेश्वर मुरलीधर कान्हा झाला
भल्या-भल्यांना अपुल्या तालावर नाचवते मधुशाला
जिनमें वह छलकाती लाई अधर-सुधा-रस की हाला,
योगिराज कर संगत उसकी नटवर नागर कहलाए,
देखो कैसों-कैसों को है नाच नचाती मधुशाला।।४०।
साकी होउन मुरली आली, हाती घेउनिया प्याला
ज्यात भरुनिया घेउन आली अधरसुधेची ती हाला
जिच्या संगतीने योगेश्वर मुरलीधर कान्हा झाला
भल्या-भल्यांना अपुल्या तालावर नाचवते मधुशाला
0 Comments:
Subscribe to:
Post Comments (Atom)