कै. श्री. हरिवंशराय 'बच्चन' ह्यांच्या मधुशाला ह्या रुबाईसंग्रहातील काही रुबायांचा भावानुवाद करण्याचा हा प्रयत्न आहे.
२१.
बड़े बड़े पिरवार मिटें यों, एक न हो रोनेवाला,
हो जाएँ सुनसान महल वे, जहाँ थिरकतीं सुरबाला,
राज्य उलट जाएँ, भूपों की भाग्य सुलक्ष्मी सो जाए,
जमे रहेंगे पीनेवाले, जगा करेगी मधुशाला।।२१।
बडी घराणी जरी संपली, कुणी न उरला रुदनाला
जरी सुने ते महाल झाले जिथे नाचल्या सुरबाला
राज्य उलथली, रुसून बसली भाग्यलक्ष्मी राजांवर
पीणारे पण मुळी न हटतील, जागी राहिल मधुशाला
हो जाएँ सुनसान महल वे, जहाँ थिरकतीं सुरबाला,
राज्य उलट जाएँ, भूपों की भाग्य सुलक्ष्मी सो जाए,
जमे रहेंगे पीनेवाले, जगा करेगी मधुशाला।।२१।
बडी घराणी जरी संपली, कुणी न उरला रुदनाला
जरी सुने ते महाल झाले जिथे नाचल्या सुरबाला
राज्य उलथली, रुसून बसली भाग्यलक्ष्मी राजांवर
पीणारे पण मुळी न हटतील, जागी राहिल मधुशाला
२२.
सब मिट जाएँ, बना रहेगा सुन्दर साकी, यम काला,
सूखें सब रस, बने रहेंगे, किन्तु, हलाहल औ' हाला,
धूमधाम औ' चहल पहल के स्थान सभी सुनसान बनें,
झगा करेगा अविरत मरघट, जगा करेगी मधुशाला।।२२।
सर्व संपले तरी राहतील यम आणिक साकीबाला
सुकोत बाकी रस पण उरतिल तरी हलाहल अन् हाला
गजबजलेली अन् फुललेली सर्व ठिकाणे सुनी जरी
अविरत जागे स्मशान राहिल, जागी राहिल मधुशाला
सूखें सब रस, बने रहेंगे, किन्तु, हलाहल औ' हाला,
धूमधाम औ' चहल पहल के स्थान सभी सुनसान बनें,
झगा करेगा अविरत मरघट, जगा करेगी मधुशाला।।२२।
सर्व संपले तरी राहतील यम आणिक साकीबाला
सुकोत बाकी रस पण उरतिल तरी हलाहल अन् हाला
गजबजलेली अन् फुललेली सर्व ठिकाणे सुनी जरी
अविरत जागे स्मशान राहिल, जागी राहिल मधुशाला
२३.
बुरा सदा कहलाया जग में बाँका, मदचंचल प्याला,
छैल छबीला, रसिया साकी, अलबेला पीनेवाला,
पटे कहाँ से, मधु औ' जग की जोड़ी ठीक नहीं,
जग जर्जर प्रतिदन, प्रतिक्षण, पर नित्य नवेली मधुशाला।।२३।
वाईट ठरला सदा जगी हा चंचल मद्याचा प्याला
पीणारा छाकटा, बिलंदर, लाडिक ती साकीबाला
मधुशालेशी कसे जगाचे पटेल, जोडी विजोड ही
क्षणोक्षणी जग जर्जर होते, नितनूतन पण मधुशाला
छैल छबीला, रसिया साकी, अलबेला पीनेवाला,
पटे कहाँ से, मधु औ' जग की जोड़ी ठीक नहीं,
जग जर्जर प्रतिदन, प्रतिक्षण, पर नित्य नवेली मधुशाला।।२३।
वाईट ठरला सदा जगी हा चंचल मद्याचा प्याला
पीणारा छाकटा, बिलंदर, लाडिक ती साकीबाला
मधुशालेशी कसे जगाचे पटेल, जोडी विजोड ही
क्षणोक्षणी जग जर्जर होते, नितनूतन पण मधुशाला
२४.
बिना पिये जो मधुशाला को बुरा कहे, वह मतवाला,
पी लेने पर तो उसके मुह पर पड़ जाएगा ताला,
दास द्रोहियों दोनों में है जीत सुरा की, प्याले की,
विश्वविजयिनी बनकर जग में आई मेरी मधुशाला।।२४।
नशेत आहे प्याल्याविण म्हणतो वाइट जो मधुशाला
प्याल्यानंतर कुलुप खात्रिने पडेल त्याच्या तोंडाला
दास-द्रोही ह्या दोघांवरति जीत सुरेची, प्याल्याची
विश्वविजयिनी होउन जगती आली माझी मधुशाला
पी लेने पर तो उसके मुह पर पड़ जाएगा ताला,
दास द्रोहियों दोनों में है जीत सुरा की, प्याले की,
विश्वविजयिनी बनकर जग में आई मेरी मधुशाला।।२४।
नशेत आहे प्याल्याविण म्हणतो वाइट जो मधुशाला
प्याल्यानंतर कुलुप खात्रिने पडेल त्याच्या तोंडाला
दास-द्रोही ह्या दोघांवरति जीत सुरेची, प्याल्याची
विश्वविजयिनी होउन जगती आली माझी मधुशाला
२५.
हरा भरा रहता मदिरालय, जग पर पड़ जाए पाला,
वहाँ मुहर्रम का तम छाए, यहाँ होलिका की ज्वाला,
स्वर्ग लोक से सीधी उतरी वसुधा पर, दुख क्या जाने,
पढ़े मर्सिया दुनिया सारी, ईद मनाती मधुशाला।।२५।
हिरवेगार असे मदिरालय, बर्फ पांघरो जगताला
मुहर्रमाचा तिथे तम असे, इथे होलिकेची ज्वाला
स्वर्गातुन आली वसुधेवर, दु:ख तिला ठाऊक नसे
दुखवट्यात दुनियेच्या करते ईद साजरी मधुशाला
वहाँ मुहर्रम का तम छाए, यहाँ होलिका की ज्वाला,
स्वर्ग लोक से सीधी उतरी वसुधा पर, दुख क्या जाने,
पढ़े मर्सिया दुनिया सारी, ईद मनाती मधुशाला।।२५।
हिरवेगार असे मदिरालय, बर्फ पांघरो जगताला
मुहर्रमाचा तिथे तम असे, इथे होलिकेची ज्वाला
स्वर्गातुन आली वसुधेवर, दु:ख तिला ठाऊक नसे
दुखवट्यात दुनियेच्या करते ईद साजरी मधुशाला
२६.
एक बरस में, एक बार ही जगती होली की ज्वाला,
एक बार ही लगती बाज़ी, जलती दीपों की माला,
दुनियावालों, किन्तु, किसी दिन आ मदिरालय में देखो,
दिन को होली, रात दिवाली, रोज़ मनाती मधुशाला।।२६।
वर्षाकाठी एकदाच ती जळते होळीची ज्वाला
फक्त एकदा लागे बाजी, जळते दीपांची माला
परंतु, मद्यालयी, लोकहो, कधीतरी येऊन पहा
दिवसा होळी, निशा दिवाळी रोज पाळते मधुशाला
एक बार ही लगती बाज़ी, जलती दीपों की माला,
दुनियावालों, किन्तु, किसी दिन आ मदिरालय में देखो,
दिन को होली, रात दिवाली, रोज़ मनाती मधुशाला।।२६।
वर्षाकाठी एकदाच ती जळते होळीची ज्वाला
फक्त एकदा लागे बाजी, जळते दीपांची माला
परंतु, मद्यालयी, लोकहो, कधीतरी येऊन पहा
दिवसा होळी, निशा दिवाळी रोज पाळते मधुशाला
२७.
नहीं जानता कौन, मनुज आया बनकर पीनेवाला,
कौन अपिरिचत उस साकी से, जिसने दूध पिला पाला,
जीवन पाकर मानव पीकर मस्त रहे, इस कारण ही,
जग में आकर सबसे पहले पाई उसने मधुशाला।।२७।
नाही ठाऊक काय, मनुज जो बनून पीणारा आला ?
स्तन्य देउनि जिने पोसले अपरिचित ती साकीबाला ?
जन्म घेउनी पिऊन मानव मस्त राहतो कारण की
सर्वप्रथम येताच जगी मिळते त्याला ही मधुशाला
कौन अपिरिचत उस साकी से, जिसने दूध पिला पाला,
जीवन पाकर मानव पीकर मस्त रहे, इस कारण ही,
जग में आकर सबसे पहले पाई उसने मधुशाला।।२७।
नाही ठाऊक काय, मनुज जो बनून पीणारा आला ?
स्तन्य देउनि जिने पोसले अपरिचित ती साकीबाला ?
जन्म घेउनी पिऊन मानव मस्त राहतो कारण की
सर्वप्रथम येताच जगी मिळते त्याला ही मधुशाला
२८.
बनी रहें अंगूर लताएँ जिनसे मिलती है हाला,
बनी रहे वह मिटटी जिससे बनता है मधु का प्याला,
बनी रहे वह मदिर पिपासा तृप्त न जो होना जाने,
बनें रहें ये पीने वाले, बनी रहे यह मधुशाला।।२८।
अशाच राहो द्राक्षवेलि ज्यांच्यातुन मिळते ही हाला
अशीच राहो ती माती बनतो ज्यातुन मधुचा प्याला
अशीच राहो मदिरा-तृष्णा जिला नसे ठाऊक तृप्ती
चिरंजीव राहो पीणारे, चिरंजीव ही मधुशाला
बनी रहे वह मिटटी जिससे बनता है मधु का प्याला,
बनी रहे वह मदिर पिपासा तृप्त न जो होना जाने,
बनें रहें ये पीने वाले, बनी रहे यह मधुशाला।।२८।
अशाच राहो द्राक्षवेलि ज्यांच्यातुन मिळते ही हाला
अशीच राहो ती माती बनतो ज्यातुन मधुचा प्याला
अशीच राहो मदिरा-तृष्णा जिला नसे ठाऊक तृप्ती
चिरंजीव राहो पीणारे, चिरंजीव ही मधुशाला
२९.
सकुशल समझो मुझको, सकुशल रहती यदि साकीबाला,
मंगल और अमंगल समझे मस्ती में क्या मतवाला,
मित्रों, मेरी क्षेम न पूछो आकर, पर मधुशाला की,
कहा करो 'जय राम' न मिलकर, कहा करो 'जय मधुशाला'।।२९।
क्षेमकुशल मी आहे, असता क्षेमकुशल साकीबाला
मंगल आणि अमंगल कळते नशेत, सांगा, कोणाला ?
क्षेम नका माझे, मित्रांनो, पुसू, पुसा मधुशालेचे
नका भेटता 'राम राम' बोलू, म्हणा परि 'जय मधुशाला'
मंगल और अमंगल समझे मस्ती में क्या मतवाला,
मित्रों, मेरी क्षेम न पूछो आकर, पर मधुशाला की,
कहा करो 'जय राम' न मिलकर, कहा करो 'जय मधुशाला'।।२९।
क्षेमकुशल मी आहे, असता क्षेमकुशल साकीबाला
मंगल आणि अमंगल कळते नशेत, सांगा, कोणाला ?
क्षेम नका माझे, मित्रांनो, पुसू, पुसा मधुशालेचे
नका भेटता 'राम राम' बोलू, म्हणा परि 'जय मधुशाला'
३०.
सूर्य बने मधु का विक्रेता, सिंधु बने घट, जल, हाला,
बादल बन-बन आए साकी, भूमि बने मधु का प्याला,
झड़ी लगाकर बरसे मदिरा रिमझिम, रिमझिम, रिमझिम कर,
बेलि, विटप, तृण बन मैं पीऊँ, वर्षा ऋतु हो मधुशाला।।३०।
सूर्य बने मधुचा विक्रेता, सिंधु बने घट, जळ हाला,
साकी होउन जलद येउ दे, वसुंधरा होवो प्याला
सरींमागुनी सरी वर्षू दे मदिरेच्या रिमझिम रिमझिम
प्राशिन वेल, झुडुप, तृण होऊन, वर्षा होता मधुशाला
बादल बन-बन आए साकी, भूमि बने मधु का प्याला,
झड़ी लगाकर बरसे मदिरा रिमझिम, रिमझिम, रिमझिम कर,
बेलि, विटप, तृण बन मैं पीऊँ, वर्षा ऋतु हो मधुशाला।।३०।
सूर्य बने मधुचा विक्रेता, सिंधु बने घट, जळ हाला,
साकी होउन जलद येउ दे, वसुंधरा होवो प्याला
सरींमागुनी सरी वर्षू दे मदिरेच्या रिमझिम रिमझिम
प्राशिन वेल, झुडुप, तृण होऊन, वर्षा होता मधुशाला
0 Comments:
Subscribe to:
Post Comments (Atom)